Gepke IV op de Noordzee richting Kirkwall

Reisverslag Contessa 32 “Gepke IV”

Een driehoek is geen rondje

20 juni 2015 vertrek uit Den Helder

Bemanning: Robin van der Werff (eigenaar), hoofd van wacht 1 Marnix van Beusekom, hoofd van wacht 2 Jeanne Tummers, opstapper wacht 1 Joop Mikx, opstapper wacht 2

Vertrek uit Dordrecht op woensdagmorgen 17 juni 2015, 06:00, bestemming Den Helder, via Hoek van Holland, tussenstop IJmuiden, aankomst donderdag 18 juni. Onderweg makreel gevangen. Bemanning: Robin, Sake en Wieger.

Vrijdag 19 juni, verzamelen in Den Helder, Marine Jachtclub.
Zaterdag 20 juni, Palaver om 10:00 uur, vertrek 13:30 uur.
Zondag 21 juni.
Maandag 22 juni.
Dinsdag 23 juni.
Woensdag 24 juni, 02:00 uur (MEST) voor anker bij Leith, 08:30 uur marina Queen’s Ferry Donderdag 25 juni, Jeanne vertrekt naar vliegveld Glasgow, Marnix vertrekt naar vliegveld Edinburgh, Aankomst Edwin en Frank.
Vrijdag 26 juni, 09:00 uur (LT), Joop vertrekt naar vliegveld Edinburgh

De tijden in dit verslag zijn Nederlandse zomertijd (Mid European Summer Time = MEST) De lokale tijd in Schotland is aangeduid met LT = local time.

Menu: Zaterdag 20 juni: lamskoteletten, aardappelen, gemengde groenten. Zondag 21 juni: biefstuk, aardappelen, haricots verts. Maandag 22 juni, lunch: pannenkoeken, diner: rijst, salade, gebakken ei. Dinsdag 23 juni, lunch: aardappelsalade met meloen en makreel, diner: rijst, gehaktballen uit blik, groenten. Woensdag 24 juni: ontbijt met verse (afbak)broodjes), diner: uit eten met 5 bemanningen Donderdag 25 juni: lamsrug, rijst, gemengde groenten,en als toetje rijst met boter en suiker

Vrijdag 19 juni 2015
Marieke heeft 4 broden gehaald, Naar de kampeerwinkel voor een boterdoos. Teruggekomen met een korte broek, chocolaadjes en bootschoenen (die in de wasmachine mogen). Om 13:30 in de auto van Marieke naar Den Helder. Via Alkmaar gereden (in Alkmaar begon de gezamenlijke geschiedenis van Marieke&Joop). In Den Helder Hotel Wiener Hof tegenover het busstation. Door de stad naar de jachthaven gelopen. Het was ver en de schoenen zonder sokken doen zeer. Robin begroet. Aan boord bij Egenolf (1946) en Inge van Stein Callenfels. Het schip de Riddle bewonderd. Een borreltje gedronken. Hestia van Stein Callenfels (1973) kwam terug van haar rondje als toerleiding en veiligheidsofficier. Er doen 40 boten mee met dit rondje Noordzee, georganiseerd door de Nederlandse Vereniging van Kustzeilers. Egenolf biedt aan dat ik van Kirkwall naar Farsund met hen kan meevaren. Hestia begrijpt dat ik nog even moet afwachten hoe het eerste stuk bevalt. Goed gegeten in een Grand Cafe op de voormalige marinewerf. Nog een afzakkertje in een ander cafe. Vroeg naar bed (21:00 uur?). Marieke had nog wel langer in de kroegen willen doorbrengen, maar ik was na de wijn te lui.

Zaterdag 20 juni 2015
Opgestaan om 08:30 uur. In Wiener Hof ontbeten. Om 09:30 in de jachthaven. Marnix en Jeanne zijn vrijdagavond 20:30 uur al gearriveerd. Het meegebrachte verse eten past nauwelijks in de diverse opbergruimtes. De thermoskannen en het peper en zout gaan met Marieke mee terug. Om 09:30 uur naar de palaver in een collegezaal van de Marine. Presentatie door Hestia van Stein Callenfels. Een meteo-dame geeft een uiteenzetting over de weersverwachting van de komende dagen. Veel noordelijke wind, Bft 6 en golven tot 2 m in het centrale deel van de Noordzee. Dat is niet gunstig. Het is niet duidelijk welke route/strategie handig is. Egenolf zegt over te steken en onder de kust te blijven, eventueel stukken op de motor. Robin overweegt dat er nog zoveel kan veranderen in de weersverwachting en besluit om te beginnen met de kortste route namelijk 328 graden rechte lijn. Terug aan boord, opruimen, koffie. Marieke is nog naar de supermarkt gegaan voor pedaalemmerzakken. Ze moesten ergens aan boord zijn, maar ik kon ze niet vinden. Samen geluncht met brood, kaas en karnemelk. Om circa 13:30 weg. Kussen en zwaaien. Iedereen een Primatour-tabletje. De meeste schepen waren al weg. Op de motor naar het Molengat. Marieke staat te zwaaien op de dijk. Het is WNW wind Bft 3 tot 4. Grootzeil en Genua gezet. Iets te ver doorgevaren. Een keer de grond geraakt, toen de dieptemeter 1.7 m aangaf. Hoog aan de wind is de geul bezeild. We varen met een noordelijke koers langs Texel. De telefoon heeft nog bereik. Er worden nog wat liefdesverklaringen uitgewisseld. Jeanne en Marnix zien een beetje grauw. Zelfs thee houden ze niet binnen. De wind wordt westelijk en de rechte lijn naar Kirkwall (328 graden) is bezeild. De windvaan-stuurinrichting doet het goed. Het wachtsysteem gaat in. Wacht 1: Robin en Jeanne, wacht 2: Marnix en Joop. Overdag (06:00 uur tot 18:00 uur} wachten van 4 uur; in de nacht wachten van 3 uur. Op die manier verschuift het ritme van de wachten elke dag. Jeanne krijgt een anti-zeeziekte-pleister achter haar oor. Marnix later ook. Of het helpt is niet duidelijk, maar je kan het niet uitspugen, zoals Primatour-tabletten. Robin en Joop hebben geen last. Om 18:00 uur diner. De aardappelen ongeschild en gekookt in zeewater, vanwege de zuinigheid met de beperkte hoeveelheid drinkwater. Dat gaat goed. Alleen Robin en Joop hebben een normale eetlust. Jeanne en Robin gaan rusten. Marnix is een beetje stil. Het verkeersscheidingsstelsel gepasseerd met weinig verkeer. Veel olie- en gasplatforms en een boor-jack-up (K-bracings, een CJ-46 van Noble?). De  wind is west Bft 4 tot 5. Het is kalm.

Zondag 21 juni 2015
Toen Robin alleen was (van 00:30 uur tot 06:00 uur) heeft hij even in de mist gevaren. Om 07:00 uur was er over stuurboord een mistbank tijdens het passeren van het verkeersscheidingsstelsel. Er zat een grote lege bulkcarrier in de mistbank op een kruiskoers. Dankzij AIS was ik op tijd gewaarschuwd. We zijn er achterom gevaren.  We varen nog steeds over stuurboord. 328 graden is bezeild. De golven worden hoger. De wind is matig. Om wat meer rechtop te varen, wordt besloten om te reven. We voeren nog steeds de grote Genua. Eigenlijk was er in het begin bedacht om de smalle Genua te voeren, maar daar is het niet van gekomen. Marnix en Joop naar voren om de rolfok te bedienen. We staan een beetje te kijken hoe we dat het beste kunnen doen, maar daar is Robin al, die het overneemt en met een paar grote gebaren alles regelt, zelfs het opschieten van de val en de kraanlijn. Geen kans om zelf te ondervinden wat handig is. Jeanne heeft de stuurboord kajuitbank en slaat een wachtje over. Marnix neemt van arren moede de bakboordbank. Het valt niet mee om daar niet af te rollen. Later neemt Marnix de hondenkooi. Voor de lunch pannenkoeken. Het is zwaar werk om pannenkoeken te bakken met een pannetje. Alle spullen zijn voortdurend aan de haal en het is moeilijk om je zo schrap te zetten dat je met anderhalve hand nog iets kan doen. Het zweet stond op de rug. Later is er een rubbermatje in de kombuis gekomen en dat scheelt. Marnix eet twee pannenkoeken en zelfs Jeanne probeert er eentje.  Maar dat blijft er niet in. Robin en Joop slapen om de beurt in het voorschip. Het wachtsysteem werkt goed. Iedereen krijgt genoeg slaap. Omdat Jeanne uitgeschakeld is, draait Robin zijn wachten grotendeels alleen. Het kost Marnix grote moeite om in de kajuit, zonder misselijk te worden, zittend zijn kleren aan of uit te trekken. Daarom slaapt hij in zijn zeilpak. Marnix is stoer genoeg om naar buiten te komen als het zijn beurt is. Maar hij heeft niet genavigeerd. Binnen kan hij alleen maar liggen. Zitten achter de kaartentafel lukt niet. Dus doet Robin de navigatie, de Navtex  en de Marifoon.  Steeds om 12 uur en 24 uur contact zoeken met de boten om je heen. Op den duur zijn er steeds minder boten. Joop doet het koken en de afwas (met zeewater). Later ook het bijhouden van de kaart en van het logboek. Hoewel het steeds harder gaat waaien stijgt de barometer.

Maandag 22 juni 2015
Tijdens onze wacht tussen 03:00 uur en 06:00 uur valt de wind weg. Na een uurtje met wind van alle kanten, komt er een noordenwind. Jeanne wordt verhuisd naar de bakboordbank en we gaan overstag. Opnieuw is de koers van 328 graden bezeild. De wind waait nu harder en we reven nog wat verder in. Golven van 1.5 m. In Devil’s Hole is een uurtje met gemene golven. De dieptemeter geeft 20 en 30 m aan, hoewel de kaart 70 tot 80 m geeft. Blijkbaar zit er lucht in de opnemer. De wind draait langzaam naar NNW. Onze koers wordt WNW. De golven worden langer en hoger. We varen ongeveer 50 graden aan de wind met een snelheid van 6 knopen. Het GPS-log geeft een lagere snelheid dan het log aan de romp. Het is mij niet duidelijk of dit een miswijzing is of dat we stroom tegen hebben. Als ontbijt knackebrood en thee. Zelfs dat houden Marnix en Jeanne niet binnen. De nacht van maandag op dinsdag gaat het harder waaien. De wachten worden iets aangepast, zodat Robin minder eenzame uren draait. De buiskap is heerlijk. De windvaan-stuurinrichting doet het erg goed. De boot vaart snel en hoog aan de wind. Als je niet in de kuip bent en niet ligt, ben je een speelbal van de golven. Ik voelde me een werpdwerg. Op het toilet kan je je moeilijk vasthouden. Op een bepaald moment heb ik even twee handen nodig voor mijn kleren. Juist dan word ik opgetild en met grote kracht op de pot gesmeten. Daarna wiebelde de pot een beetje. Sommige bewegingen van het schip zijn zo hevig dat de urine uit de pot klotst. In de loop van de nacht neemt de wind toe tot 23 a 28   knopen. Later met lange vlagen tot 33 knopen ware wind. De Gepke IV vaart hard: 7 knopen. De meeste golven worden met grote elegantie genomen, maar soms valt de boot met een klap in een golfdal. Dan is de snelheid even minder, maar de boot richt zich weer op en gaat verder met 7 knopen. Als je in het voorschip bent, siddert het schip en hoor je het kraken. In de morgen om 07:00 uur is de koers westelijk. We zijn op de hoogte van Aberdeen. Het is de vraag hoe lang we (schip en bemanning) dit moeten volhouden. Alles blijft blijkbaar heel, maar hoe lang nog? Om half acht besloten om met ruime wind naar het ZW te varen. Misschien draait de wind nog, misschien wordt het minder? Met halve wind gaat het allemaal veel makkelijker. Het alternatief was om overstag te gaan en pal noord te sturen, maar dan zouden we in een gebied met olieplatforms verzeilen. Rond de middag hebben we Marifooncontact met een ander schip van de driehoek de escapade. Zij hebben een kapotte dynamo en gaan naar Edinburgh. Nog een ander schip gaat ook naar Edinburgh wegens een kapotte lijn van het rolrif. Wij besluiten ook naar Edinburgh te gaan. In de baai kan je voor anker en achter in de baai bij de bruggen is een grote jachthaven. Tussen 16:00 uur en 17:00 uur valt de wind weg. Na een tijdje komt er een zwakke OZO wind, die langzaam toeneemt in kracht tot 20 knopen. Uiteindelijk varen we plat voor het lapje met 7 knopen de Firth of Forth binnen. Het is dan 20:00 uur. Marnix en Jeanne hebben weer kleur en praatjes. Marnix neemt zelfs het initiatief om de afwas te doen. Voor Robin en mijzelf is het ook goed om rust te nemen. Toen de wind draaide hadden we natuurlijk kunnen besluiten om de koers te verleggen naar Kirkwall. Maar we hadden onze portie wel gehad. De Blue Bell gaat voor anker bij Leith. Wij gaan in een maanlichte nacht met weinig wind om 02:00 uur vlakbij voor anker en we drinken nog een alcoholische versnapering omdat het allemaal goed is gegaan.

Woensdag 25 juni
In de morgen 06:00 uur (MEST) anker op. Op de motor, want er is nauwelijks wind. Er is veel dauw en het is koud. We worden langzaam gepasseerd door de Marco Polo, een groot passagiersschip uit de jaren zestig. De Marco Polo stopt om een loods aan boord te nemen. Jeanne en Robin maken een ontbijt met verse broodjes en gebakken spek. Er liggen zeehonden op een boei. Papagaaiduikers met hun oranje snavel vissen vlakbij onze boot. We worden voorbijgelopen door een sleepboot. Het water is vlak behalve dan die golf van de sleepboot. De Gepke IV maakt twee rolbewegingen. De tweede rol is het heftigst. Jeanne rolt van de kuipbank en verzwikt haar enkel. Om 08:30 uur (lokale tijd 07:30 uur) zijn we bij de Marina, waar we worden opgewacht door de Almathea met Jim en Jos. De Almathea hebben we onderweg een paar keer gezien. Het is een Waarschip-half-tonner. Zij varen met zijn tweeën mee in de driehoek-wedstrijd. Het havenkantoor is pas om 09:00 uur lokale tijd open. Als ik terugkom van de douche heeft Jeanne de hele kajuit gepoetst inclusief het fornuis. De woensdag wordt een langzame dag. Jeanne wordt vrienden met de mevrouw van het havenkantoor en ze krijgt zelfs een ijszak voor haar zere enkel. In de ochtend is er een verlegen zonnetje en daarmee drogen we het beddengoed. Alles is klam geworden door een beetje lekkage en veel condens. In de middag gaan Jeanne en ik naar de super in het dorp. Jeanne trakteert op een schots biertje in de pub. Iedereen staat met zijn rug naar de paardenrennen, die als maar doorgaan.’s Avonds gaan we met een gezelschap van 16 man (13 mannen en 3 vrouwen) dineren in het dorp. Ik zit aan tafel met de bemanning van de Blue Bell. De man tegenover mij is 71. Zijn twee maten zijn net zo oud. Ik neem haddock (schelvis) vanwege de associatie met kapitein Haddock uit de boeken van Kuifje.

Donderdag 26 juni 2015
Jeanne heeft om 09:00 uur een taxi besteld om naar het station te gaan. Met de trein naar Glasgow, in de hoop daar met haar vliegticket (Kirkwall-Glasgow-Amsterdam) verder te kunnen. Ik mag nog een keer een zwachtel om haar enkel winden.  Marnix had een ticket Kirkwall-Inverness-London-Amsterdam. Hij probeerde voor elkaar te krijgen dat hij in Inverness mag opstappen. Het kostte enkele uren gefrustreerd telefoneren en het is niet gelukt. Uiteindelijk heeft hij een nieuw ticket gekocht Edinburgh-Amsterdam. Om 10:00 uur (LT) met een taxi naar het vliegveld. De volgende keer vertrekken we (Marnix en ik) uit Dordrecht en komen we terug in Dordrecht. Robin en ik zijn nog op visite geweest aan boord van de Blue Bell. Een prachtig schip. Met 34 ft iets langer, maar vooral ook iets breder schip. Een binnenfok op een boom, zodat je zeer gemakkelijk kan kruisen. Mooi afgetimmerd met teak. Een stuk ruimer dan de Gepke IV. Maar ja, hij loopt niet zo hoog aan de wind en bovendien eigenlijk iets te netjes. Inmiddels (11:00 uur LT) is Edwin aangekomen. Hij was al in Kirkwall en is met de nachtboot naar Aberdeen en met de trein naar Edinburgh gekomen. Het grootzeil van de Gepke IV is bij het voorlijk over een stukje van 10 centimeter  gescheurd. Mogelijk is dat gebeurd bij het oprollen van het grootzeil, toen er te weinig spanning is gehouden op de val. Je maakt zo gauw fouten! In ieder geval moet er iets gebeuren met speciaal zeilreparatietape. Eerst moet het zeil gespoeld met zoet water en gedroogd. Dat laatste is moeilijk want het miezert op zijn Schots. In de kleedkamers van de dames, probeert Robin een föhn te “lenen”. Hij wordt er door een geschrokken poetsvrouw met een bezem uitgejaagd. Via de havenmeester Allister krijgt Robin eindelijk een föhn, compleet met verlengsnoer en verloopstekker. Het hoofdschot aan bakboord is over een hoogte van een meter losgekomen van de huid. Dat is dus wat wij hoorden kraken. Deze schade is bekend bij de Contessa 32. Het is “kwaal”. Robin demonteert het toilet, zodat hij overal goed bij kan. Met de föhn, een plamuurmes en halve wasknijpers wordt de boel schoongemaakt. Dan met het plamuurmes de tweecomponentenpasta er tussen gesmeerd. Na de lunch even naar de supermarket, de flappentap en de pub. We gaan zonder jas in een licht miezertje en onderweg gaat het echt regenen. Om 17:15 LT zijn we terug. Het havenkantoor en de winkel zijn al dicht. Het zeil moet worden geplakt. Het lijkt verstandig om de nieuwe pleister ook vast te stikken. Er is een zeilplaatje, draad en naalden. Als we willen beginnen is de reparatietape kwijt. Met behulp van Allister krijgt Robin toch nog toegang tot de winkel na sluitingstijd. Allister breekt ook in bij de laundry om ons muntjes voor de wasmachine te bezorgen. Edwin gaat de was doen. Het gezamenlijke hoofdkussen van Robin en Joop heeft een 24-uurs dienst gedraaid en is erg goor.  Later vinden we de reparatietape toch nog terug. De naald is nauwelijks door het doek te krijgen. Met een combinatietang moet de naald door het doek getrokken worden. En na 20 steekjes breekt de naald. Om 20:50 diner met wijn uit een doos. Om 22:00 uur komt Frank (met de trein uit Inverness) en die heeft ook zin in wijn.

Vrijdag 26 juni
We worden uitgenodigd aan boord van de Almathea bij Jim en Jos om gezamenlijk het ontbijt te nuttigen. Wij (Robin, Edwin, Frank en Joop) nemen vers gebakken broodjes mee. Die gaan op de Almathea nog een keer de oven in zodat elk broodje een knapperig zwart randje krijgt. Jim heeft het Waarschip zelf gebouwd. Dat heeft veel voldoening en veel frustratie gegeven. Hij is nog niet helemaal klaar. Het Waarschip is iets lichter en iets hoger dan de Gepke IV. De Gepke IV is sneller en loopt hoger aan de wind. We worden niet hebberig van het Waarschip.

Om 09:00 uur local time, vraag ik een taxi op het havenkantoor. Om 09:15 rij ik richting vliegveld.

De lessen:
Koken wordt minder moeilijk als er een manier is om jezelf schrap te zetten.
In de kombuis kunnen slingerlatten en rekjes helpen om de boel op zijn plaats te houden. Een of meer handgrepen bij het toilet.
Als het schip erg schuin gaat, bereikt het fornuis de eindaanslag. Dan vliegen de pannen er af. Remedie: op tijd zeil minderen.
Elke drie uur een uitgebreide voorspelling van de wind is geen overbodige luxe.
De Contessa 32 is een fantastische zeilboot. Ik heb eerst nog gedacht dat de boot te klein is voor 4 opvarenden, maar dat viel erg mee. De boot is goed alleen te bedienen.

Ik heb overwogen om met Robin mee te varen naar Farsund. Echter, Robin heeft besloten niet naar Farsund te gaan. Hij ziet op tegen het traject Farsund-Den Helder, omdat er in de Duitse Bocht geen goede uitwijkhavens zijn. De bemanning op dat traject heeft weinig ervaring. Als het slecht weer wordt, komt er veel op hem aan. Dus Robin gaat terug langs de Engelse kust.
De volgende keer: samen uit, samen thuis. Dan heb je tijd om te wennen aan het schip en aan elkaar. De bemanning bouwt ervaring op. Nu heeft Robin veel verantwoordelijkheid en weinig rust gehad.
Misschien hadden we maandagavond verder moeten reven. Dan had het schip langzamer en meer rechtop gevaren. Goed voor het comfort van de bemanning en de krachten op het schip.

Joop Mikx (sinds 1946)

P.S. Ik vond deze zeereis zo inspirerend, dat ik besloten heb om zelf een boot te kopen zoiets als de Contessa 32.